Sutta’s zijn toespraken en gesprekken van de Boeddha die zorgvuldig bewaard zijn gebleven en doorgegeven binnen de boeddhistische traditie. Ze vormen een praktische gids voor wie het pad van innerlijke bevrijding wil volgen. In plaats van dogma’s of geloofsregels bieden de sutta’s heldere aanwijzingen over hoe je lijden kunt begrijpen en overstijgen. Ze gaan over verlangen, verdriet en sterfelijkheid – en over hoe we daaraan niet overgeleverd hoeven te zijn.
Na de dood van de Boeddha werden zijn toespraken niet meteen opgeschreven, maar mondeling doorgegeven. Dat gebeurde met grote zorg en discipline. Boeddhistische monniken leerden de teksten uit het hoofd in groepjes en reciteerden ze samen, zodat fouten meteen opgemerkt en gecorrigeerd konden worden. Deze vorm van overdracht maakte gebruik van herhalende structuren en vaste formuleringen om de betrouwbaarheid te waarborgen.
Eeuwen later werden de toespraken voor het eerst opgeschreven op palmbladeren die met een metalen pen werden ingekrast. De taal waarin dit gebeurde is het Pali, een oude Indiase taal die nauw verwant is aan de taal die de Boeddha waarschijnlijk zelf sprak. Deze teksten vormen samen de zogenoemde Pali-canon: de oudst bekende en meest volledige verzameling boeddhistische teksten, die het fundament vormt van het boeddhisme en wordt bewaard door de Theravada-traditie.
Om ervoor te zorgen dat de leer nauwkeurig werd doorgegeven, werden in de loop van de geschiedenis meerdere grote concilies gehouden waarin de leer werd gereciteerd, gecontroleerd en bevestigd. Het laatste grote concilie vond plaats in Rangoon (het huidige Yangon, Myanmar) tussen 1954 en 1956, met deelname van monniken uit verschillende landen. Tijdens dat zesde concilie werd de volledige Pali-canon opnieuw doorgenomen en vastgesteld. De tekstversie die daaruit voortkwam geldt sindsdien als de internationale standaardeditie.
Tipiṭaka
De Pali-canon wordt traditioneel aangeduid als de Tipiṭaka. Dat betekent letterlijk “de drie manden”, van het Pali ti (drie) en piṭaka (mand of verzameling). De naam verwijst naar de driedelige indeling van de canon:
- Vinaya Piṭaka – de disciplinaire regels voor monniken en nonnen
- Sutta Piṭaka – de toespraken van de Boeddha
- Abhidhamma Piṭaka – nadere analyses en systematische uiteenzettingen
Wat zijn de nikāya’s?
Binnen de Sutta Piṭaka zijn de toespraken geordend in vijf grote verzamelingen, de zogenoemde nikāya’s. Het Pali-woord nikāya betekent letterlijk “verzameling”, “groep” of “categorie”. Elke nikāya groepeert sutta’s op basis van lengte, structuur of onderwerp. Hieronder volgt een overzicht:
-
Dīgha Nikāya – De verzameling van lange sutta’s:
Bevat 34 uitvoerige toespraken, vaak met brede thema’s zoals meditatie, moreel gedrag of de dood van de Boeddha (Mahāparinibbāna Sutta). -
Majjhima Nikāya – De verzameling van middellange sutta’s:
Deze 152 sutta’s zijn niet al te lang en behandelen tal van onderwerpen op een toegankelijke en vaak verhalende manier. -
Saṃyutta Nikāya – De thematisch geordende verzameling:
Deze nikāya groepeert korte sutta’s rond eenzelfde thema, zoals vergankelijkheid, de vier edele waarheden of het achtvoudige pad. -
Aṅguttara Nikāya – De verzameling geordend op getallen:
De sutta’s in deze verzameling zijn gegroepeerd op basis van het aantal elementen dat wordt besproken, zoals één oorzaak, twee soorten gedrag, drie vormen van inzicht, enzovoort. -
Khuddaka Nikāya – De ‘kleine’ verzameling:
Deze bevat een verscheidenheid aan teksten van verschillende lengte en stijl. Enkele bekende werken zijn de Dhammapada, deTheragāthā (verzen van vroege monniken), de Therīgāthā (verzen van vroege nonnen), en de Sutta Nipāta (een oude poëtische verzameling van korte toespraken).
De stem van de Boeddha zelf
Voor wie zich wil verdiepen in het oorspronkelijke boeddhisme, vormen de sutta’s een onmisbare bron. Ze brengen je dicht bij de stem van de Boeddha zelf, zoals die zorgvuldig is doorgegeven door de vroege monastieke gemeenschap. Je hoeft de leer niet tot in detail te kennen om geraakt te worden door wat deze teksten aanreiken. Soms is één zin, één vergelijking of één inzicht al genoeg om een andere blik te werpen op je leven – en op lijden, verandering en bevrijding
ReadingFaithfully.org is een waardevolle bron voor wie zich wil verdiepen in de sutta's van de Pali Canon. De website moedigt een dagelijkse, contemplatieve en toegewijde lezing van de sutta's aan om een diepere relatie met de leer van de Boeddha te ontwikkelen. Naast leesplannen en richtlijnen biedt de site hulpmiddelen zoals sutta-checklists en e-books.